Powiedzmy to sobie szczerze – zagadnienia związane z finansami i ekonomią stanowią duży problem dla wielu osób. Mało kto ma szansę dowiedzieć się o nich więcej w szkole, dlatego też studia z zakresu bankowości czy zarządzania odstraszają wielu potencjalnych kandydatów. W efekcie kiedy zbliża się termin złożenia deklaracji PIT lub kiedy planujemy podjąć starania o kredyt, czujemy spory niepokój. A co dopiero mówić o inwestycjach. Bez względu na to, czy masz w nich doświadczenie, czy dopiero zgłębiasz ten temat, z pewnością powinieneś wiedzieć, czym jest stopa wolna od ryzyka.
Stopa wolna od ryzyka w pigułce
Stopa wolna od ryzyka bywa określana mianem stopy zwrotu z inwestycji. Wykorzystuje się ją podczas tworzenia modeli wyceny poszczególnych instrumentów finansowych. Jeśli zagadnienie pozostaje dla ciebie niezrozumiałe, nie przejmuj się – frazy związane z ekonomią bywają trudne do przyswojenia. Przejdźmy do szczegółowego wyjaśnienia, czym jest stopa wolna od ryzyka.
Stopa wolna od ryzyka, zwana dokładniej stopą wolną od ryzyka inwestycyjnego, to stopa zwrotu, jaką inwestor otrzymuje za inwestycję w dane aktywa. Oznacza to, że dzięki niej nie towarzyszy mu ryzyko utraty zainwestowanego kapitału. To istotne dla inwestorów, którzy cenią sobie stabilność biznesu.
Typowe przykłady aktywów wolnych od ryzyka to rządowe obligacje lub lokaty bankowe. W przypadku obligacji rządowych, państwo gwarantuje zwrot zainwestowanych środków wraz z określoną stopą procentową. W ten sposób przedsięwzięcie okazuje się korzystne dla inwestorów, którzy nie chcą ponosić ryzyka związanego z inwestycjami na rynku kapitałowym.
Dlaczego stopa wolna od ryzyka ma tak duże znaczenie ekonomiczne?
Stopa wolna od ryzyka jest bardzo istotna w finansach i ekonomii, ponieważ stanowi podstawę dla określenia innych wskaźników, takich jak koszt kapitału czy wartość firmy. Na jej podstawie można określić również tzw. premię za ryzyko, czyli dodatkową stopę zwrotu, jakiej inwestorzy oczekują w zamian za poniesienie ryzyka związanego z inwestycją w niepewne aktywa.
Od czego zależy stopa wolna od ryzyka?
W praktyce stopa wolna od ryzyka zmienia się w zależności od wielu czynników, takich jak polityka monetarna i fiskalna danego państwa, kondycja jego gospodarki, wysokość inflacji czy poziom stóp procentowych. Wraz ze wzrostem stóp procentowych na rynku, stopa wolna od ryzyka również wzrasta, a wraz z ich spadkiem – spada.
Stopa wolna od ryzyka może być zatem różna w poszczególnych krajach, ponieważ jej wysokość zależy od:
- poziomu rozwoju gospodarczego,
- polityki rządu,
- sytuacji na rynkach finansowych.
Na przykład, stopa wolna od ryzyka w krajach rozwiniętych może być niższa niż w krajach rozwijających się. Dzieje się tak, ponieważ kraje rozwinięte mają bardziej stabilne gospodarki i waluty, co zmniejsza ryzyko utraty wartości pieniądza. Ponadto kraje rozwijające się często charakteryzuje zmienna sytuacja gospodarcza i polityczna, co zwiększa ryzyko inwestycyjne.
Rządy poszczególnych krajów mogą wprowadzać odmienne polityki finansowe, co wpływa na poziom stopy wolnej od ryzyka. Bank centralny może na przykład zdecydować o obniżeniu stóp procentowych. Spowoduje to, że banki komercyjne obniżą swoje stawki dla depozytów. To z kolei wpłynie na poziom stopy wolnej od ryzyka.
Wysoka stopa wolna od ryzyka jest pożądana przez inwestorów, ponieważ oznacza, że mogą oni oczekiwać wyższych stóp zwrotu z inwestycji w ryzykowne aktywa. Należą do nich akcje i obligacje korporacyjne.
Stopa wolna od ryzyka – sytuacja na świecie
Państwa o wysokiej stopie wolnej od ryzyka
To zazwyczaj te, które charakteryzują się stabilną gospodarką, silnym systemem finansowym i niskim poziomem inflacji. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów takich państw:
- Szwajcaria – CHF uchodzi za jedną z najbezpieczniejszych walut na świecie. Szwajcarię uważa się tym samym za stabilne i rozwinięte państwo o silnym sektorze bankowym i stabilnym systemie finansowym.
- Niemcy – niemieckie obligacje skarbowe są uważane za jedne z najbezpieczniejszych inwestycji na świecie. Niemcy cechuje stabilna gospodarka i niski poziom inflacji.
- Stany Zjednoczone uważane są za jedno z najbardziej rozwiniętych gospodarczo państw na świecie. Amerykańskie obligacje skarbowe to jedne z najbezpieczniejszych inwestycji na świecie.
- Kanada uchodzi za rozwinięte państwo o silnym sektorze bankowym i stabilnym systemie finansowym. Kanadyjskie obligacje skarbowe uważa się za pożądane inwestycje.
- Norwegię postrzega się jako stabilne i rozwinięte państwo o silnej gospodarce i niskim poziomie inflacji. Norweskie obligacje skarbowe to bezpieczne inwestycje.
Państwa o niskiej stopie wolnej od ryzyka
Analogicznie państwa o niskiej stopie wolnej od ryzyka charakteryzują się niskim poziomem rozwoju gospodarczego, słabym systemem finansowym i wysokim poziomem inflacji. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów takich państw:
- Wenezuela jest uważana za jedno z najmniej stabilnych państw na świecie. Wysoki poziom inflacji, niestabilna waluta i trudna sytuacja polityczna sprawiają, że państwo odznacza się jednym z największych ryzyk inwestycyjnych na świecie.
- Zimbabwe ma bardzo niestabilną gospodarkę, uzależnioną od wahań na rynku surowców. Wysoki poziom inflacji i słaby system bankowy sprawiają, że inwestycje w Zimbabwe są bardzo ryzykowne.
- Syria – wojna domowa sprawiła, że sytuacja polityczna i gospodarcza w kraju stała się bardzo niestabilna. Inwestycje w Syrii są niewskazane.
- Somalię uważa się za jedno z państw o największym ryzyku inwestycyjnym. Wpływa na to brak stabilnych rządów, konflikty zbrojne i słaba gospodarka.
- Afganistan cechuje się niestabilną sytuacją polityczną, prawną i gospodarczą. Od 2001 roku, kiedy wojska USA i koalicjanci zaczęli interwencję w kraju, wciąż zmaga się on z wojną domową i terroryzmem.
Należy jednak mieć na uwadze, że sytuacja na rynkach finansowych może szybko i gwałtownie się zmieniać. Ponadto każda inwestycja jest obarczona choćby minimalnym ryzykiem.
