Rada Powiernicza ONZ była jednym z sześciu głównych organów Organizacji Narodów Zjednoczonych. Do jej głównych zadań należało zapewnienie stabilności, rozwoju i ochrony praw jej członków oraz utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na całym świecie. W tym artykule przyjrzymy się Radzie Powierniczej ONZ, jej zadaniom, obowiązkom, funkcjom oraz historii.

Losy Rady Powierniczej

Historia Rady Powierniczej ONZ sięga roku 1945, kiedy to została ona utworzona wraz z powstaniem Organizacji Narodów Zjednoczonych. Jej pierwotnym celem było zarządzanie terytoriami powierniczymi, które zostały przejęte po II wojnie światowej. Rada miała zapewnić ochronę ich praw, promować rozwój społeczno-gospodarczy i wspierać procesy demokratyzacji na terytoriach powierniczych.

Wraz z upływem czasu i zmianami zachodzącymi w sytuacji międzynarodowej, rola Rady Powierniczej uległa ewolucji. Zrezygnowano z terytoriów powierniczych, a rada skoncentrowała się na utrzymaniu pokoju i bezpieczeństwa na szczeblu międzynarodowym. Stała się kluczowym organem odpowiedzialnym za podejmowanie działań w przypadku konfliktów zbrojnych, destabilizacji politycznej i naruszeń pokoju. 

Kiedy wszystkie terytoria powiernicze usamodzielniły się, działania rady zawieszono. Miało to miejsce w 1994 roku. 

W ciągu swojej historii Rada Powiernicza ONZ interweniowała w różnych konfliktach na świecie, takich jak wojna w Korei i kryzysy na Bliskim Wschodzie. Uczestniczyła także w misjach pokojowych w Afryce. Jej decyzje i działania miały wpływ na kształtowanie się sytuacji międzynarodowej oraz na losy milionów ludzi.

Rada Powiernicza – członkowie

Rada Powiernicza ONZ składała się z 15 członków, z czego 5 z nich określano jako stałych. Należały do nich następujące państwa: Chiny, Francja, Rosja, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone. Pozostałych 10 członków wybierało na okres dwóch lat Zgromadzenie Ogólne ONZ. Byli oni reprezentatywni dla różnych regionów geograficznych i mieli prawo głosu oraz udziału w podejmowaniu przez radę decyzji.

Do dawnych terytoriów powierniczych, nad którymi rada sprawowała opiekę, należą natomiast:

• Nowa Gwinea Australijska,
• Togo Brytyjskie,
• Togo Francuskie,
• Kamerun Francuski,
• Kamerun Brytyjski,
• Tanganika,
• Ruanda-Urundi,
• Samoa Zachodnie,
• Trypolitania,
• Cyrenajka,
• Fezzan,
• Erytrea ,
• Nauru,
• Powiernicze Terytorium Somalii,
• Powiernicze Wyspy Pacyfiku.

Ostatnim, wraz z którym zawieszono działalność rady, było Palau.

Rada Powiernicza – zadania i funkcje

Rada Powiernicza ONZ miała szeroki zakres zadań, które obejmowały m.in. utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, rozwiązywanie konfliktów, podejmowanie działań w celu ochrony praw człowieka, nadzór nad terytoriami powierniczymi, wspieranie ich rozwoju gospodarczego i społecznego oraz współpracę z innymi organami ONZ w realizacji celów organizacji.

Obowiązki Rady Powierniczej ONZ obejmowały natomiast podejmowanie decyzji w sprawach dotyczących międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz przyjmowanie rezolucji i ustanawianie środków takich jak sankcje w celu egzekwowania swoich decyzji. Rada Powiernicza posiadała również uprawnienia do wysyłania misji pokojowych i mediatorów w celu rozwiązywania konfliktów oraz monitorowania sytuacji na terytoriach powierniczych. Była również upoważniona do nakładania kar.

Jedną z kluczowych cech Rady Powierniczej ONZ było prawo weta, które przysługiwało stałym członkom organizacji – Chinom, Francji, Rosji, Wielkiej Brytanii i Stanom Zjednoczonym. Oznaczało ono, że każde z tych państw miało możliwość zablokowania przyjęcia rezolucji, nawet jeśli uzyskała ona większość głosów pozostałych członków Rady. Prawo weta miało na celu ochronę interesów strategicznych i bezpieczeństwa tych państw, jednak mogło również prowadzić do utrudnień w podejmowaniu skutecznych działań przez organizację.

Rada Powiernicza na arenie międzynarodowej

Działania Rady Powierniczej ONZ nie zawsze spotykały się z jednomyślnością i aprobatą ze strony państw członkowskich. Czasami różnice polityczne, interesy narodowe czy konflikty między państwami mogły utrudniać podejmowanie skutecznych decyzji. Niemniej jednak, rada odgrywała ważną rolę w utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, podejmując działania mające na celu zapobieganie konfliktom, rozwiązywanie istniejących sporów i ochronę praw człowieka.

Rada Powiernicza współcześnie

Chociaż działalność rady zawieszono, sama organizacja nie przestała istnieć. Aby mogło się to wydarzyć, konieczna byłaby zmiana zapisów określonych w Karcie Narodów Zjednoczonych i konferencja państw-stron. Ta prawdopodobnie nie będzie miała miejsca w najbliższej przyszłości, ze względu na prowadzone przez Rosję działania wojenne.

Rada Powiernicza – nie tylko ONZ

Co ciekawe, określenie “rada powiernicza” zaadaptowano również w innych organizacjach i przedsiębiorstwach. Prawdopodobnie nazwa ta ma podwyższać rangę osób zarządzających, kojarzyć się z praworządnością i czymś naprawdę istotnym. To popularne określenie w świecie nauki, na przykład na uczelniach. W skład rady wchodzą tam osoby wyróżnione za specjalne osiągnięcia.