Rewolucja przemysłowa doprowadziła do gwałtownych przemian w ekonomii, biznesie i podstawowych strukturach społecznych. Proces rozpoczął się w Wielkiej Brytanii w XVIII wieku i stamtąd rozprzestrzenił się na cały świat. Industrializacja wiązała się z wynalezieniem maszyny parowej, mechanicznej przędzarki, czy warsztatu tkackiego. Sprawdź, jakie były przyczyny i skutki uprzemysłowienia!
Industrializacja – co to?
Industrializacja to proces, polegający na przejściu od gospodarki opartej na rolnictwie do gospodarki skoncentrowanej na przemyśle. Pozytywne cechy obejmują efektywny podział pracy, standaryzację czasu pracy i gwałtowny rozwój innowacji technologicznych. Uprzemysłowienie zazwyczaj wiąże się z wyższymi zarobkami i poprawą warunków życia. Industrializacja w kraju może być napędzana przez:
- politykę rządu,
- ambicje przedsiębiorców,
- wynalazki,
- popyt na towary i usługi.
Skutki industrializacji
Jakie korzyści płyną z industrializacji? Wspomniany proces pozwala utrzymać równowagę towarów eksportowanych i importowanych. Bilans handlowy zapewnia dostęp do większej gamy produktów, co może przyczynić się do niższych cen rynkowych. Rewolucja przemysłowa wiąże się z urbanizacją, czyli długotrwałym procesem rozwoju miast. Ludność wiejska przeprowadza się do obszarów miejskich, na których pojawiały się szanse lepszego życia.
Uprzemysłowienie spowodowało pojawienie się klasy średniej i klasy robotniczej. Wzrosła różnica między właścicielami fabryk a robotnikami. Rozrastające się zakłady i gwałtowny wzrost wydobycia surowców doprowadziło do degradacji środowiska. Industrializacja skutkowała zmniejszeniem konkurencyjności rzemieślników. Jakie są skutki społeczne rewolucji przemysłowej? Przyczyniła się ona do rozwoju medycyny i higieny, a także powstania prawa pracy. Industrializacja doprowadziła do stworzenia związków zawodowych i nowych ruchów społecznych.
Wśród skutków gospodarczych wymienia się rozwój kolei, produkcję stali i utworzenie pierwszych okręgów przemysłowych. Przedsiębiorcy poszukiwali nowych rynków zbytu. Rewolucja przemysłowa przyczyniła się do:
- rozwoju transportu i komunikacji,
- wzrostu produkcji maszyn,
- rozwój przemysłu włókienniczego i hutnictwa,
- zwiększenie wydobycia węgla kamiennego.
Należy podkreślić, że innowacje technologiczne wpłynęły też pozytywnie na sektor rolnictwa. Zastosowanie maszyn zwiększyło wydajność produkcji rolnej.
Przyczyny industrializacji
Do industrializacji przyczyniło się wynalezienie silnika parowego, elektryczności i linii montażowej. Odkrycie rud żelaza i węgla kamiennego doprowadziło do rozwoju przemysłu ciężkiego. Z kolei rozwój sektora bankowego i spółek akcyjnych umożliwił pozyskiwanie środków na inwestycje. Nowe metody organizacji pracy zdecydowanie zwiększyły wydajność.
Industrializacja w Polsce
Wschodnie regiony Polski ominęła industrializacja z XIX wieku, w związku z tym ludność nie była przystosowana do realiów życia na początku XX wieku. Wzrost udziału klasy robotniczej w tworzeniu PKB stała się koniecznością. Zachodnia część Polski, zwłaszcza Górny Śląsk, lepiej radził sobie w czasach Wielkiego Kryzysu. Władze dążyły do przyspieszenia industrializacji, zwiększając nakłady inwestycyjne na przemysł ciężki. W konsekwencji zaniedbano rolnictwo i sektor usług. Dodatkowo ucierpiało budownictwo mieszkalne.
Aby wyjść z Wielkiego Kryzysu, udział przemysłu w PKB miał wzrosnąć o 10% w stosunku do sytuacji wyjściowej. Nowe fabryki mogły powstawać w dowolnym regionie, ale władze chciały poprawić warunki na południu Polski. Z tego samego powodu zdecydowano o realizacji wielu inwestycji na obszarze głównie rolniczym. Przede wszystkim wzrosło zatrudnienie w przedsiębiorstwach. Dzięki temu poprawił się standard życia mieszkańców, zmniejszono napięcia społeczne i stworzono nowy rynek zbytu. W widłach rzeki Wisły powstały trzy rejony Centralnego Okręgu Przemysłowego: sandomierski (przetwórczy), kielecki (surowcowy) i lubelski (aprowizacyjny).
Znaczenie industrializacji dla rozwoju gospodarczego
Struktura produkcji przemysłu jest silnie zróżnicowana. Kraje wysoko rozwinięte stawiają nacisk na zaawansowane technologie. Z kolei kraje rozwijające się mają problem z brakiem kadry i możliwościami kapitałowymi. Słabo rozwinięty rynek zbytu sprawia, że w tych państwach stawia się nacisk na górnictwo, przemysł spożywczy i lekki. W latach 60 XX wieku Tajwan, Singapur, Korea Południowa i Hongkong stworzyły atrakcyjne warunki dla przedsiębiorców nastawionych na eksport. Wspomniane państwa gwarantowały przystępne ceny gruntów, sprzyjające warunki do zakładania działalności i tanią siłą roboczą, dzięki czemu zaczęły odgrywać ważną rolę na rynku elektroniki użytkowej. To z kolei przyczyniło się do dynamicznego wzrostu gospodarczego.
Warto również wspomnieć o krajach nowo uprzemysłowionych, czyli takich, które cechują się ogromnymi zasobami siły roboczej, szybkim tempem wzrostu PKB i politykę podatkową sprzyjającą zagranicznym inwestorom. Dodatkowo obserwuje się w nich dynamiczny wzrost przemysłu zaawansowanych technologii. Do tej grupy zaliczamy: Meksyk, RPA, Indie, Argentynę, Tajlandię, Turcję, Chiny, czy Brazylię. Struktura przemysłu zależy od istniejącej bazy energetycznej i surowcowej.
