Nikogo nie trzeba przekonywać, że jednym z najważniejszych elementów życia społecznego jest gospodarka. Dlatego też istnieje wiele poglądów, które porządkują relacje między gospodarką a społeczeństwem. Wśród nich znajduje się liberalizm gospodarczy. Co musisz wiedzieć o tej doktrynie? Jakie są jej cechy? Dowiedz się więcej na ten temat!
Co to jest liberalizm gospodarczy?
Liberalizm gospodarczy – definicja. To inaczej liberalizm ekonomiczny, czyli pogląd, zgodnie z którym gospodarka powinna sama dążyć do równowagi i rozwoju, przy ograniczonej ingerencji państwa. Odbywa się to za sprawą tzw. niewidzialnej ręki rynku, która sama najlepiej wie, jak prowadzić alokację zasobów. Dlatego państwo i inne organizacje polityczno-gospodarcze nie powinny angażować się w procesy zachodzące w gospodarce.
Za okres, w którym wykształcił się liberalizm gospodarczy jako ideologia ekonomiczna, uznaje się XVIII wiek w okresie Oświecenia. Najważniejszym wydarzeniem, które miało ogromny wpływ na rozwój liberalizmu gospodarczego, miała publikacja książki “Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” (ang. “An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations”) autorstwa szkockiego ekonomisty Adama Smitha. Pojawiła się w 1776 roku i uważa się ją za jedno z fundamentalnych dzieł liberalizmu gospodarczego.
Należy jednak podkreślić, że pomysły mające ścisły związek z liberalizmem gospodarczym pojawiły się już znacznie wcześniej w myśli ekonomicznej, ale to właśnie prace, które stworzyli Adam Smith, Jean-Jacques Rousseau i inni sprawiły, że ta idea stała się wyraźniejsza i miały wpływ na rozwijający się kapitalizm w XVIII i XIX wieku.
Liberalizm gospodarczy – założenia
Na jakich założeniach opiera się liberalizm gospodarczy? Oto one:
- wolność rynkowa,
- własność prywatna,
- ograniczona ingerencja państwa,
- wolny handel,
- wzrost gospodarczy,
- samoregulacja rynku,
- równość wobec prawa,
- ochrona własności intelektualnej.
Przedstawiciele liberalizmu gospodarczego
Należy podkreślić, że liberalizm gospodarczy to niezwykle szeroka ideologia, a jego przedstawiciele pochodzą z różnych okresów historycznych i krajów! Jednak głównymi przedstawicielami są:
- Adam Smith (1723–1790),
- John Stuart Mill (1806–1873),
- Friedrich Hayek (1899–1992,
- Milton Friedman (1912–2006),
- Ludwig von Mises (1881–1973).
Liberalizm gospodarczy – wady i zalety
Liberalizm gospodarczy ma pewne wady i zalety. Za jeden z jego plusów uznaje się efektywność ekonomiczną. Dzięki wolnym rynkom i konkurencji możliwa jest efektywność ekonomiczna, wynikająca z konieczności obniżania kosztów i poprawy jakości w celu przyciągnięcia klientów. Liberalizm sprzyja również innowacjom, ponieważ aby firmy mogły nadal być konkurencyjne, muszą wprowadzać nowe produkty i technologie.
Do tego wszystkiego dochodzi wzrost gospodarczy, któremu sprzyja ograniczona ingerencja państwa i wolność przedsiębiorczości. Zwolennicy liberalizmu gospodarczego często też twierdzą, że konsumenci mają znacznie większą swobodę wyboru, ponieważ mają do wyboru różne produkty i usługi.
Aczkolwiek liberalizm gospodarczy to również wady. Najczęściej krytycy wspominają o tym, że przyczynia się do wzrostu nierówności społecznych. Chodzi tutaj o to, że często ignoruje potrzeby i interesy osób, które znajdują się w niekorzystnej sytuacji i mają ograniczone możliwości rozwoju – np. starsi ludzie bez środków. Dużą wadą jest także brak ochrony pracowników, np. w postaci braku odpowiednich warunków pracy. Innym minusem jest nieuwzględnianie skutków dla środowiska naturalnego, co wiąże się z tym, że firmy, aby osiągnąć zysk, mogą ignorować ekologiczne aspekty prowadzenia firmy.
Liberalizm gospodarczy – podsumowanie
Podsumowując, wiesz już, co to jest liberalizm gospodarczy. To ideologia ekonomiczna, która podkreśla znaczenie m.in. wolności rynkowej, czy ograniczonej interwencji państwa w gospodarkę. Za przedstawicieli uważa się m.in. Adama Smitha. Natomiast jeśli chodzi o jego zalety, to są nimi np. efektywność ekonomiczna, czy wzrost gospodarczy, z kolei wady to przede wszystkim wzrost nierówności społecznych.
FAQ – Najczęściej zadawane pytania
1.Co zakłada liberalizm gospodarczy?
Liberalizm gospodarczy zakłada kilka kluczowych założeń dotyczących organizacji i funkcjonowania gospodarki. Jakie są to założenia? Do tych głównych zalicza się m.in. wolność rynkową, własność prywatną, wzrost gospodarczy, samoregulację rynku, ograniczoną ingerencję państwa, czy wolny handel.
2. Kto jest uważany za twórcę liberalizmu gospodarczego?
Za twórcę liberalizmu gospodarczego uznaje się Adama Smitha – szkockiego filozofa i ekonomistę. Wynika to z tego, że to właśnie on wydał pracę zatytułowaną “Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” (ang. “An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations”, która stała się jednym z najważniejszych tekstów propagujących idee liberalizmu gospodarczego.
3. Kiedy i w jakim państwie narodziła się doktryna liberalizmu?
Do powstania doktryny liberalizmu doszło w XVIII wieku, w Wielkiej Brytanii.
4. Czy w Polsce panuje liberalizm gospodarczy?
Na powyższe pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Na pewno jednak w Polsce nie panuje czysty liberalizm gospodarczy, choć nasz kraj przyjął pewne elementy liberalizmu gospodarczego w systemie ekonomicznym. W Polsce stosowany jest mieszany model gospodarczy – ten natomiast łączy w sobie elementy liberalizmu gospodarczego z pewnym stopniem regulacji i opieki społecznej.
5. Jakie zalety ma liberalizm gospodarczy?
Za zalety liberalizmu ekonomicznego uznaje się m.in. efektywność ekonomiczną. Do pozostałych plusów tego poglądu zalicza się wzrost gospodarczy, innowacje, wolność wyboru, wyższy standard życia, rozwój sektora małych firm, a także przyciąganie inwestycji zagranicznych.
6. Czy w liberalizmie gospodarczym gospodarka powinna dążyć do równowagi bez ingerencji zewnętrznych?
Oczywiście. Zgodnie z liberalizmem gospodarczym gospodarka może działać efektywnie i osiągnąć równowagę bez większych ingerencji zewnętrznych, takich jak np. nadmierne regulacje rządowe.
