Istnieją różne rodzaje walut, niektóre opierają się na zaufaniu społeczeństwa do rządu. Chodzi tutaj przede wszystkim o pieniądz fiducjarny (łac. fides – wiara), podczas gdy inne są cyfrowe i zdecentralizowane, tak jak kryptowaluty. Krytycy podkreślają, że im większa ilość pieniędzy trafia do obiegu, tym bardziej traci on na wartości. Z drugiej strony rząd może dostosować podaż waluty FIAT do potrzeb gospodarki. Sprawdź, jakie są zalety i wady pieniądza fiducjarnego!
Pieniądz fiducjarny – co to?
Pieniądz fiducjarny, zwany również walutą fiat, nie ma bezpośredniego pokrycia w złocie i srebrze, ani w innych dobrach materialnych. Jego wartość jest oparta na zaufaniu do podmiotu, emitującego środek płatniczy. Waluta FIAT pozwala bankowi centralnemu bardziej kontrolować gospodarkę, ponieważ może on decydować o ilości drukowanych pieniędzy.
Waluty fiat są legalne, powszechne i umowne. Chociaż nie przejawiają one wartości handlowej, stanowią podstawę systemu monetarnego praktycznie na całym świecie. Emitent jest monopolistą w kreacji pieniądza i wprowadza go do obiegu.
Obrót pieniądza fiducjarnego może prowadzić do hiperinflacji, w przypadku kryptowalut nie ma takiego ryzyka. Z drugiej strony rynek kryptowalut jest niestabilny. Notowania zmieniają się błyskawicznie, a kurs bitcoina często podlega spekulacjom. Podobnie jak w przypadku pieniądza fiducjarnego kryptowaluty nie są zabezpieczone przez dobra materialne. Można je kupować i sprzedawać, a także nimi handlować. Istnieją tylko w formie cyfrowej, a ich podaż określają algorytmy. Eksperci wiedzą, ile bitcoinów jest w obrocie i ile pojawi się w ciągu kilkudziesięciu lat. Z kolei wycena kryptowalut stablecoin zależy od wartości danego pieniądza fiducjarnego.
Rządy mogą swobodnie drukować pieniądz fiducjarnego, po czym nierzadko wprowadzają podatek inflacyjny. Początkowo tracą na tym obywatele. Jeśli jednak pojawi się hiperinflacja, władze tracą autorytet. Wspomniane zjawisko wynika z nadmiernego deficytu finansowego, pokrywanego dodrukiem pieniędzy. Hiperinflacją określamy długotrwały wzrost cen, wynoszący przynajmniej 50% miesięcznie.
Pieniądz towarowy jest uznawany za pełnowartościowy, ponieważ ma pokrycie w postaci srebra lub złota. Z kolei wartość waluty FIAT zależy od decyzji rządu. Warto wspomnieć o pieniądzu reprezentatywnym, zabezpieczony dobrem materialnym. W przeszłości konsumenci trzymali kruszce w banku, a przy sobie nosili papierowy certyfikat. Karty kredytowe i czeki to nowoczesne przykłady pieniądza reprezentatywnego. Rząd wspiera walutę fiducjarną, z kolei pieniądz reprezentatywny może bazować na aktywach. Czeki i karty kredytowe są zabezpieczone środkami, zgromadzonymi na rachunku bankowym.
Pieniądz fiducjarny – przykłady?
Pieniądz fiducjarny zyskał na popularności w XX wieku, gdy rządy i banki centralne chciały chronić gospodarkę przed częstymi załamaniami cyklu koniunkturalnego. Krytycy waluty FIAT twierdzą jednak, że ograniczona podaż złota czyni go stabilniejszym środkiem płatniczym.
Każda waluta jest pieniądzem fiducjarnym. To oznacza, że możemy do niego zaliczyć zarówno złoty, jak i dolar amerykański, euro, chiński juan, frank szwajcarski, czy jen japoński.
Większość państw ma swoją walutę, którą można wymienić po kursie. Z drugiej strony w krajach skandynawskich ogromną popularnością cieszą się płatności elektroniczne.
Pieniądz fiducjarny – funkcje
Rząd decyduje o ilości pieniędzy wprowadzanych do obrotu, biorąc pod uwagę prognozy finansowe i potrzeby ekonomiczne. Pieniądz fiducjarny ma wiele zalet, dlatego szybko zyskał na popularności. Przede wszystkim nie wymaga zabezpieczenia w postaci kruszcu lub innych dóbr materialnych. Dzięki temu nie mamy problemu z ich transportem i przechowywaniem. Waluty FIAT są tańsze w produkcji, co znacznie ułatwia dokonywanie transakcji. Z drugiej strony nie można jednoznacznie określić ich walorów rynkowych. Pieniądz fiducjarny nie ma pokrycia materialnego, w związku z tym istnieje ryzyko kryzysu finansowego.
Posiadanie mocnej, stabilnej waluty FIAT to jeden z obowiązków banków centralnych, ale szybka dewaluacja pieniądza prowadzi do wzrostu cen towarów importowanych. Wartość waluty fiducjarnej zależy od podatku inflacyjnego, czyli dochodu uzyskiwanego przez państwo dzięki szybkiemu emitowaniu pieniędzy. W konsekwencji prowadzi to do pogłębienia inflacji.
Waluta fiducjarna jest powszechnie akceptowana, chociaż sama w sobie nie ma żadnej wartości. Zyskuje ją dopiero wtedy, gdy trafia do obiegu. O mocy pieniądza fiducjarnego decyduje m.in. inflacja. Jakie są najważniejsze cechy pieniądza fiducjarnego? Przede wszystkim ułatwia realizację transakcji. Produkcja waluty FIAT generuje mniejsze koszty niż wydobycie złota, czy srebra. Należy zaznaczyć, że może być tworzona w dowolnej ilości, ponieważ nie ma pokrycia ekonomicznego.
Pieniądz fiducjarny – historia
Zanim fiducjarny pieniądz stał się popularnym środkiem płatniczym, funkcjonował barter, czyli wymiana bezgotówkowa towarów lub usług pomiędzy przynajmniej dwoma podmiotami. Z biegiem czasu ludzkość zaczęła nabywać i sprzedawać dobra, używając kruszców typu złoto lub srebro. Następnie stosowano pieniądze towarowe w postaci banknotów, papierów wartościowych lub certyfikatów. Można je było wymienić na srebro lub złoto. Ich wartość zależała od rezerwy kruszcowej Skarbu Państwa.
Zasoby złota i srebra są ograniczone, w związku z tym nie dało się drukować dowolnej ilości pieniędzy. Międzynarodowy system kruszcowy obowiązywał do 1971 r., dopóki Richard Nixon nie odłączył dolara amerykańskiego od złota. Wspomniane wydarzenie doprowadziły do pojawienia się pieniądza fiducjarnego.
Pieniądz fiducjarny a kryptowaluty
Z definicji kryptowaluty można uznać za pieniądz fiducjarny. Należy jednak zaznaczyć, że nie emitują, ani nie go kontrolują ich banki centralne. Kryptowaluty bazują na rozproszonej bazie danych (blockchain), która umożliwia przechowywanie informacji w postaci łańcuchów bloków. Wzbudzają one zaufanie użytkowników z uwagi na swój zdecentralizowany charakter i niezależność od instytucji państwowych.
Kryptowaluty stanowią wyzwanie dla inflacyjnego pieniądza fiducjarnego, ale pomimo rosnącego zainteresowania nie traktuje się ich jako tradycyjnego środka płatniczego. Rynek kryptowalut jest dość zróżnicowany, dlatego warto skorzystać z pomocy doświadczonego pośrednika.
Eksperci przypominają, że nie można anulować lub cofać transakcji kryptowalutowych, nawet jeśli mają one status przetwarzania. To oznacza, że powinniśmy się zastanowić, zanim się na nie zdecydujemy. Kryptowaluty bardziej przypominają inwestycję niż rzeczywiste pieniądze. Zainteresowani gromadzą je w oparciu o spekulacje na temat ich przyszłej wartości, co prowadzi do gwałtownych wahań kursu.
Kiedy bank centralny emituje pieniądz fiducjarny, jednocześnie zaciągają dług wobec konsumentów. System bitcoin nie opiera się na zaufaniu względem instytucji państwowych, ani na żadnym kruszcu. Cena kryptowalut jest określana za pomocą prawa popytu i podaży.
Pieniądz fiducjarny a parytet złota
System waluty złotej obowiązywał w latach 1870-1914 r. Wartości banknotów i monet była związana z ilością kruszca, przechowywanego w państwowym skarbcu. Istniała możliwość wymiany złota na pieniądze i odwrotnie. Rząd ustalał odgórną cenę skupu i sprzedaży poszczególnych metali szlachetnych. Oprócz tego można było swobodnie transferować kruszec między państwami.
Parytet złota zapewnia dużą stabilność kursów walutowych, jednocześnie minimalizuje ryzyko deflacji lub hiperinflacji. Wspierał zarówno funkcjonowanie gospodarki krajowej, jak i handel zagraniczny. Pokrycie w złocie, znane również jako współczynnik rezerw złota, określa, w jakim stopniu podaż pieniądza w danym kraju jest związana z kruszcem.
Zastanawiasz się, w co inwestować w czasie inflacji? Portfel inwestycyjny możesz wzbogacić o złote sztabki i monety, które cechują się dużą stabilnością. Chociaż można kupować i sprzedawać złote monety, rzadko używa się ich do wymiany. Zazwyczaj mają one charakter spekulacyjny lub kolekcjonerski.
Sprawdź też: Jak inwestować w złoto?
Pieniądz fiducjarny – co warto wiedzieć?
Pieniądz fiducjarny sam w sobie nie ma wartości handlowej, ponadto nie da się wymienić go na złoto. Może on przybrać postać papierowych banknotów lub monet. Przeczytaj też: Co to jest inflacja?
Ilość pieniądza wprowadzanego do obiegu ustalana jest na podstawie stopy procentowej banku centralnego i popytu, sterowanego przez instytucje państwowe. W przypadku hiperinflacji waluty fiat stają się bezwartościowe. Na czym polega iluzja pieniądza? Wspomniane zjawisko polega na opóźnionym lub niepełnym uwzględnianiu inflacji w przedstawianiu rzeczywistych zmian wartości. Ponadto eksperci koncentrują się na wartościach nominalnych, zamiast na realnych.
Kondycja waluty fiducjarnej zależy w dużej mierze od stabilności rządu. Gwałtowne zmiany na rynku finansowym i zła sytuacja militarna mogą zdecydowanie obniżyć wartość pieniądza FIAT. Jeśli jednak społeczeństwo darzy zaufanie władzę, wspomniana waluta zmniejsza ryzyko problemów gospodarczych. Rząd może kontrolować podaż pieniądza, zarządzając zmiennymi ekonomicznymi, takimi jak stopa procentowa i płynność finansowa.
