Na czym polega przewaga komparatywna?

Niektóre terminy z zakresu biznesu i ekonomii są znane jedynie profesorom i studentom poszczególnych wydziałów. Nawet jeśli prowadzimy własną działalność, nasz branżowy zasób słownictwa może być dosyć ubogi. Warto jednak stale go poszerzać. Bardzo często zdarza się bowiem, że mamy świadomość występowania danego zjawiska, lecz nie umiemy go nazwać. Popularnym przykładem może być tzw. przewaga komparatywna. Jeśli bliżej przyjrzysz się tej frazie, łatwiej będzie ci poznać sposoby na jej osiągnięcie.

Przewaga komparatywna – co to takiego?

Jednym ze sposobów na przyciągnięcie klientów do naszej działalności są oczywiście niskie ceny. Ale co to dokładnie oznacza? Do czego porównujemy wartość wyprodukowanych przez nas towarów? Najczęściej wyznacznikiem są oczywiście ceny konkurencji.

Przewaga komparatywna naszego przedsiębiorstwa na rynku ma miejsce wtedy, gdy produkujemy dane dobra, ponosząc niższe alternatywne koszty niż pozostałe podmioty gospodarcze. Zjawisko to stanowi połączenie niskich kosztów produkcji z wysoką wydajnością. Tak brzmi uproszczona, współczesna definicja przewagi komparatywnej. Warto jednak wiedzieć, w jaki sposób to pojęcie kształtowało się z czasem.

Krótka historia teorii

Przewagą komparatywną zainteresował się na początku XIX wieku Robert Torrens. W swoim “Traktacie na temat handlu zagranicznego zbożem” wyszczególnił on pewną – według niego najskuteczniejszą – strategię wymiany towarów, tworząc tym samym podwaliny teorii przewagi komparatywnej, zwanej też teorią kosztów komparatywnych. Częściowo bazował on na pracach i dokonaniach ekonomisty Adama Smitha, twórcy teorii kosztów absolutnych. Rozważania te kontynuował David Ricardo i to jemu zawdzięczamy rozpowszechnienie pojęcia przewagi komparatywnej.

Przewaga komparatywna – to nie takie proste

Powyżej przytoczyliśmy najprostsze definicje i koncepcję przewagi komparatywnej, jednak mechanizm ten jest nieco bardziej złożony. Pojęcie to odnosi się bowiem najczęściej do handlu międzynarodowego i sposobu, w jaki dwa państwa (lub dwa przedsiębiorstwa) mogą zmaksymalizować swoje zyski z dokonywanej wymiany. Eksperci opracowali następującą zasadę. Jeśli jedno z państw sprzedaje drugiemu dobra, które wymagają małych nakładów produkcyjnych, natomiast kupuje od niego te, których stworzenie wymagałoby większych nakładów niż kupno, wówczas odnosi korzyści. Jeśli transakcja działa równie sprawnie w obie strony, oba państwa zyskują. W teorii przewagi komparatywnej chodzi zatem o racjonalny eksport i import towarów. Jej kolejnym elementem jest fakt, że podstawową korzyścią, jaką osiągamy dzięki zastosowaniu tego mechanizmu, są nakłady zaoszczędzone na produkcji danego towaru. 

Zastosowanie teorii w praktyce

Aby pojęcie stało się dla ciebie w pełni zrozumiałe, zaprezentujemy je na kilku przykładach.

1. Przykładem przewagi komparatywnej może być sytuacja, w której kraj A ma niższe koszty produkcji bananów niż kraj B, podczas gdy kraj B ma niższe koszty produkcji ryżu niż kraj A. W takiej sytuacji oba kraje mogą zyskać na handlu, ponieważ kraj A może eksportować banany do kraju B, a kraj B może eksportować ryż do kraju A.
2. Kraj A posiada dużo terenów rolniczych, a kraj B – bogate złoża surowców mineralnych. Kraj A ma przewagę komparatywną w produkcji żywności, ponieważ ma więcej ziemi pod uprawy i może produkować żywność taniej. Natomiast kraj B ma przewagę komparatywną w produkcji surowców mineralnych, ponieważ ma dostęp do zasobów naturalnych na swoim terenie i dzięki temu może wydobywać je taniej.
3. Kraj A posiada wykwalifikowaną kadrę i rozwiniętą infrastrukturę technologiczną, a kraj B charakteryzują tanie koszty pracy. Kraj A ma przewagę komparatywną w produkcji wysokiej jakości zaawansowanych technologicznie produktów. Natomiast kraj B ma przewagę komparatywną w produkcji prostych, nisko kosztowych produktów ze względu na tanią siłę roboczą.

Przykłady te pokazują, że przewaga komparatywna może dotyczyć różnych czynników, takich jak zasoby naturalne, wiedza i technologia, koszty pracy czy infrastruktura. Przykład trzeci pozwala nam zauważyć, że przewagę komparatywną nie zawsze zdobywa się sprawiedliwymi, humanitarnymi metodami. Jednak w każdym przypadku przewaga komparatywna oznacza wydajną produkcję i może prowadzić do poszerzenia korzystnego handlu międzynarodowego.

W jaki sposób osiągnąć przewagę komparatywną?

Być może zastanawiasz się, z czego może wynikać osiągnięcie przewagi komparatywnej przez dane przedsiębiorstwo lub państwo w konkretnej dziedzinie. Dzięki zaprezentowanym przykładom zapewne wyłapałeś już kilka spośród decydujących czynników. Liczy się przede wszystkim:

1. Doświadczenie. Nawet jeśli w momencie zakładania własnej firmy wydaje ci się, że wiesz wszystko na temat handlu i biznesu, uwierz nam, że tak nie jest. Wielu rzeczy nauczysz się dopiero z czasem. Doświadczenie pozwoli ci odkryć patenty, o których nie miałeś pojęcia i opracować własne, sprawdzone metody współpracy, dostaw czy produkcji.
2. Wiedza. Często jest ona bezpośrednio związana z nabywanym doświadczeniem. Staraj się zdobywać jak najwięcej nowych informacji o rynku, branży, konkurencji i dostępnych metodach produkcji.
3. Sprawny system zarządzania firmą. Kierownictwo ma ogromny wpływ na atmosferę pracy, wydajność zespołu i poszczególnych procesów produkcji.
4. Obecność wykwalifikowanych pracowników. Dodatkowe umiejętności, szkolenia, a także system premiowy przekłada się na wydajność produkcji.
5. Poziom zaawansowania technologicznego oraz zasoby naturalne, jakimi dysponuje dane terytorium.

Zarówno dla państwa, jak i dla poszczególnych firm niezwykle cenni są także eksperci, którzy pomogą osobom decyzyjnym wcielić teorię przewagi komparatywnej w życie.