Amerykanie stanowią mniej niż 5% światowej populacji, co nie przeszkadza im wypracowywać ponad 20% dochodu globalnego. USA stało się potęgą w branży motoryzacyjnej, lotniczej, energetycznej i IT. Ważną rolę odgrywa też wydobycie surowców, przemysł farmaceutyczny i usługi finansowe. Gospodarka USA cechuje się większym liberalizmem ekonomicznym niż UE. Sprawdź, czym jeszcze się wyróżnia!
Gospodarka USA – najważniejsze wydarzenia
Gospodarka amerykańska jest dynamiczna, a na jej rozwój wpłynęły przede wszystkim następujące wydarzenia:
- Wojna Secesyjna (1860-1865) – została zakończona zwycięstwem Północy, co doprowadziło do rozwoju kapitalizmu na terenie całych Stanów Zjednoczonych. Nastąpił rozwój miast, przy czym rolnictwo nadal odgrywało kluczową rolę. Gospodarka plantacyjna uległa znacznemu osłabieniu, co związane było ze zniesieniem niewolnictwa w 1863 r. Stany Zjednoczone straciły pozycję lidera w ekspercie bawełny, a wysoki poziom eksploatacji surowca odnotowano dopiero w 1875 r.
- Wielki Kryzys (1929-1939) – najdłuższy kryzys gospodarczy w historii Stanów Zjednoczonych. Doprowadził do wzrostu bezrobocia, powszechnej biedy i spadku PKB. Nowy Ład (program reform ekonomiczno-społecznych) wprowadzony w 1935 r. przez prezydenta Franklina D. Roosevelta przyczyniły się do wzrostu gospodarczego i stworzyły podstawę pod przyszłą ekspansję.
- II wojna światowa (1939-1945) – rozkwit gospodarki USA po II wojnie światowej, do którego przyczynił się wzrost wydatków konsumpcyjnych, a także rozwój budownictwa, przemysłu i technologii. W tym czasie klasa średnia zyskała na znaczeniu, a przedmieścia się rozrosły.
Kiedy gospodarka USA osiągnęła poziom sprzed wybuchu kryzysu? Oficjalnie, początek recesji przypadł na grudzień 2007 r., a koniec na czerwiec 2009 r. W USA PKB wzrost odnotowano w drugiej połowie 2009 r., a w 2011 r. wrócił do poziomu sprzed kryzysu gospodarczego w 2008. Z kolei rynek pracy potrzebował więcej czasu, aby się odbić. Największa stopa bezrobocia została odnotowana w październiku 2009 r., wynosiła wówczas 10,1%. W kolejnych latach wskaźnik stopniowo spadał, a teraz utrzymuje się na poziomie 3,8%.
Jak wyglądała gospodarka USA przed kryzysem? Wskaźnik PKB rósł, co wskazywało na dynamiczny rozwój społeczeństwa. Sektor finansowy był bardzo aktywny, pojawiały się wówczas innowacyjne instrumenty, ale jednocześnie eksperci wskazywali na ryzyko związane z niestabilnością rynku i nadmiernym zadłużeniem. Stopa bezrobocia utrzymywała się na stosunkowo niskim poziomie (poniżej 5%). Do wybuchu globalnego kryzysu finansowego 2008 r. przyczyniła się bańka na rynku nieruchomości. Ceny nieruchomości błyskawicznie rosły, a potęgowały je łatwo dostępne kredyty, także te obarczone wysokim ryzykiem. Wprowadzenie nowych instrumentów finansowych sprawiło, że rynek stał się trudny do zrozumienia. Ponadto upadek znanych instytucji, takich jak Lehman Brothers, sprawił, że społeczeństwo przestało darzyć je zaufaniem. Przy okazji warto sobie przypomnieć, z czym wiąże się kryzys finansowy.
Na czym oparta jest gospodarka USA?
Gospodarka Stanów Zjednoczonych jest określana jako postprodukcyjna. Należy zaznaczyć, że w latach 50 XIX wieku dynamicznie rozwinął się przemysł, a rolnictwo uległo znacznym modernizacjom. Obecnie usługi są kluczowym sektorem gospodarki w Stanach Zjednoczonych, ale przemysł i wytwórstwo nadal odgrywają ważną rolę.
Kondycja gospodarki rolnej USA jest zjawiskiem złożonym, co wynika z ogromnej powierzchni kraju, zróżnicowania klimatycznego i różnych rodzajów upraw. W produkcji rolnej dominuje uprawa kukurydzy, soi, pszenicy, jęczmienia i bawełny. Zmiany klimatyczne wpływają na amerykańskie rolnictwo. Susze, powodzie i burze w dużej mierze wpływają na obfitość plonów.
Gospodarka leśna w USA jest prowadzona zgodnie z następującymi zasadami:
- zachowanie zdrowotności i różnorodności lasów,
- zrównoważone zarządzanie lasami (program certyfikacji leśnej służy monitorowaniu i promowaniu dobrych praktyk),
- utrzymanie tego stanu dla teraźniejszych i przyszłych pokoleń.
Model gospodarki leśnej USA bazuje na czterech filarach:
- rząd stanowy i rząd federalny odpowiadają za stan lasów, przy czym pierwszy z nich sprawuje nadzór nad gospodarką leśną, natomiast drugi pełni funkcję negocjatora,
- 58% powierzchni lasów produkcyjnych należy do osób prywatnych, 13% – firm drzewnych, które w dużej mierze zależą od właścicieli prywatnych, 20% – rządu federalnego, a 9% – innych społecznych właścicieli. Ta ogromna dysproporcja wymaga dużego zaangażowania władz na różnych szczeblach.
- rządy stanowe podejmują działania edukacyjne, mające na celu poprawę jakości i wyznaczenie kierunku zarządzania lasami,
- nacisk na indywidualną odpowiedzialność za zarządzanie lasami.
Czy gospodarka USA jest oparta na zasobach? Tak, wydobywa się tu m.in. złoto, ropę naftową, węgiel i uran. Z rud metali przede wszystkim eksploatuje się rudy miedzi, żelaza, cynku i ołowiu. Należy jednak zaznaczyć, że wydobycie surowców naturalnych nadal odgrywa istotną rolę, ale gospodarka USA opiera się przede wszystkim na wiedzy, innowacjach i nowoczesnych technologiach.
Cechy gospodarki Stanów Zjednoczonych
Obecny system gospodarczy USA jest określany jako gospodarka mieszana, co oznacza, że łączy w sobie cechy gospodarki centralnie planowanej i wolnorynkowej. Jeśli chodzi o dobra i usługi, obowiązuje wolny rynek. Z kolei obronność (wraz z niektórymi aspektami świadczeń opieki medycznej i emerytalnych) opiera się na regulacjach rządowych.
Stany Zjednoczone można potraktować jako kraj kapitalistyczny. Kluczową rolę odgrywa koncepcja popytu i podaży. Zasoby naturalne i praca są formami podaży, a konsumpcja to przykład popytu. Osoby fizyczne i przedsiębiorstwa mogą prowadzić działalność, bez większej ingerencji rządu. System gospodarczy USA jest oparty na własności prywatnej, co czyni ją bardziej innowacyjną i konkurencyjnością. Amerykanie dążą do wzbogacenia się, niezależnie od tego, czy prowadzą działalność gospodarczą, czy pracują dla kogoś innego. Utrzymaniu klimatu inwestycyjnego sprzyja wysoko rozwinięta infrastruktura.
Najnowsze wiadomości z amerykańskiej gospodarki
PKB Stanów Zjednoczonych jest najwyższe na świecie, niezmiennie od 1900 r. W 2022 r. miało ono 24,7% udziału w światowym PKB. Eksperci podkreślają, że gospodarka w Stanach Zjednoczonych w pełni odrobiła już straty wywołane pandemią.
Jakie są najnowsze dane z gospodarki USA? Z badań wynika, że znacznie przyspieszyła. Tempo wzrostu PKB jest najwyższe od dwóch lat. Wynosi ono 4,9% w ujęciu annualizowanym. Wspomniany wskaźnik pokazuje, co by się stało, gdyby gospodarka rozwijała się do końca roku tak, jak w ostatnim kwartale. Rozwój gospodarczy USA jest napędzany przez wzrost inwestycji, zapasów, a także wydatków konsumpcyjnych i rządowych.
Tempo wzrostu cen konsumpcyjnych wyniosło 6,5% w grudniu 2022 r. Aby ograniczyć inflację, System Rezerwy Federalnej wielokrotnie podniósł stopy procentowe w 2022 r.i 2023 r. Obecnie wynoszą one 5,50%.
Dlaczego gospodarka USA dominuje na świecie?
Inwestycje w edukację, infrastruktura, transport, wsparcie dla biznesu to kluczowe czynniki kształtujące największe gospodarki świata. Ekonomiści przypominają, że dbałość o środowisko naturalne również przyczynia się do długoterminowego wzrostu gospodarczego, ponieważ pomaga przyciągnąć inwestorów. Stany Zjednoczone wydają ponad 700 mld rocznie na działalność badawczo-rozwojowego, co wpłynęło na zajęcie trzeciego miejsca w rankingu “najbardziej innowacyjnych krajów świata”. Wyprzedziła je tylko Szwajcaria i Szwecja, czyli jedne z największych gospodarek Europy.
Ważnym czynnikiem jest położenie kraju, które sprawiło, że wojny nie wywarły na niego takiego wpływu, jak na kraje europejskie. Od dawna nie toczył się tutaj konflikt domowy, co przyczyniło się do rozwoju Stanów Zjednoczonych.
Gospodarka USA vs UE – różnice
Warto przede wszystkim wspomnieć o PKB USA – różnicach w stosunku do Europy. Gospodarka Stanów Zjednoczonych jest największa pod względem PKB nominalnego, wyrażającego wartość wszystkich dóbr i usług wytwarzanych w danym kraju w określonym czasie. Wskaźnik jest określany w cenach bieżących. W przypadku Unii Europejskiej PKB jest rozproszone na wiele krajów członkowskich. Gospodarka USA jest bardziej skoncentrowana na innowacjach, przedsiębiorczości i konkurencji na wolnym rynku.
Z kolei w UE, zwłaszcza w niektórych krajach, istnieje bardziej rozbudowany system opieki społecznej. Dodatkowo kładzie się tu większy nacisk na ochronę pracowników i zatrudnienie na czas nieokreślony. Stany Zjednoczone mają jednolitą politykę fiskalną i pieniężną, podczas gdy kraje członkowskie UE posiadają pewną autonomię w zakresie polityki fiskalnej. Europejski Bank Centralny (EBC) ustala i prowadzi wspólną politykę monetarną w strefie euro.
