Referencyjna stopa procentowa wpływa zarówno na sytuację kredytobiorców, jak i osób odkładających środki na konta oszczędnościowe lub lokaty. To jeden z podstawowych wskaźników, ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej. Możesz go sprawdzić na stronie internetowej NBP. Sprawdź, czym jest referencyjna stopa procentowa i jak wpływa na sytuację w kraju!
Referencyjna stopa procentowa – definicja
Stopa referencyjna jest ustalana od 1998 r. Wyraża minimalną cenę, po której NBP organizuje transakcje na rynku międzybankowym. Wspomniany wskaźnik określa rentowność bonów pieniężnych, które zazwyczaj mają siedmiodniowy termin zapadalności. NBP oferuje tego typu papiery wartościowe bankom komercyjnym na cotygodniowych przeglądach. W ten sposób zmniejsza się podaż pieniądza. Jeśli do obiegu ma trafić więcej gotówki, bank centralny organizuje skup bonów pieniężnych.
Inne rodzaje stóp procentowych NBP
Do podstawowych stóp procentowych NBP należą:
- Depozytowa – określa oprocentowanie jednodniowych depozytów banków komercyjnych, składanych w NBP. Wskaźnik wpływa na minimalne oprocentowanie lokat bankowych.
- Redyskontowa weksli – wyznacza cenę, po której bank centralny skupuje weksle od banków komercyjnych, nabyte wcześniej od konsumentów i przedsiębiorstw.
- Dyskontowa – stosowana zazwyczaj podczas kryzysów. Ustala cenę, jaką banki komercyjne płacą bankowi centralnemu za kredyty przyznawane pod zastaw weksli własnych przedsiębiorstw.
- Lombardowa – określa maksymalną wysokość oprocentowania kredytów przyznawanych przez NBP bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych.
Kredytobiorcami mogą być konsumenci, przedsiębiorstwa i banki komercyjne. Z kolei Narodowy Bank Polski (NBP) pełni funkcję kredytodawcy.
Na co mają wpływ stopy procentowe NBP?
Wysokość stopy procentowej NBP wpływa:
- WIBOR – stawka oprocentowania pożyczek międzybankowych, jest ustalana codziennie podczas fixingu, przy czym powinna się ona mieścić pomiędzy wartościami stopy lombardowej i stopy depozytowej.
- oprocentowanie kont oszczędnościowych, lokat terminowych, kart kredytowych i innych produktów bankowych,
- dostępność i koszt kredytów (gotówkowych i hipotecznych),
- inflację, która z kolei oddziałuje na ceny towarów i usług.
Od 2025 r. wskaźnik WIRON zastąpi stawkę WIBOR, ale nadal będzie on wrażliwy na zmiany stopy referencyjnej NBP. Stanie się kluczowym parametrem, wpływającym na wysokość rat kredytu hipotecznego, gotówkowego, czy samochodowego.
Wysokość stopy procentowej wpływa na kurs walutowy. Jeśli jest wysoka, przyciąga inwestorów zagranicznych, co wzmacnia wartość pieniądza. Wysoka stopa procentowa NBP przyczynia się do wzrostu kosztów kredytów, co z kolei ogranicza dostęp do taniego pieniądza. To prowadzi do spowolnienia wzrostu gospodarczego wraz z przewidywanym spadkiem lub wyhamowaniem dynamiki wzrostu inflacji.
Referencyjna stopa procentowa a sytuacja przedsiębiorstw
Wspomniane narzędzie wpływa na inwestycję przedsiębiorstw, które finansują przedsięwzięcia przede wszystkim za pomocą kredytów. Z kolei niska referencyjna stopa procentowa zwiększa dostępność kredytów, jednocześnie zmniejsza koszty ich obsługi. Dzięki temu pobudza konsumpcję prywatną i inwestycje.
Jeśli wysoka stopa referencyjna odstrasza kredytobiorców, przedsiębiorcy mogą skorzystać z innych rozwiązań. Warto zwrócić uwagę na bezzwrotne granty unijne. Inwestycję można sfinansować z zapasów gotówki lub emisji papierów wartościowych. W najtrudniejszej sytuacji znajdują się jednoosobowe działalności gospodarcze. Nie mogą wyemitować akcji i obligacji, a pozyskanie grantów sprawia duże trudności.
Zastanawiasz się, jak przewidzieć wysokość raty? Obserwuj zmiany stopy referencyjnej, depozytowej i lombardowej. Wysokość odsetek ustawowej jest równa sumie stopy procentowej NBP i 3,5 punktów procentowych. Jeśli mamy jakieś wątpliwości związane z zaciąganym zobowiązaniem, zgłośmy się do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).
Rosnąca stopa referencyjna NBP przekłada się na wzrost kosztów obsługi zadłużenia (faktoringu, leasingu i kredytów). Optymistyczny scenariusz zakłada wzrost comiesięcznych wydatków. Niekiedy jednak bank może wypowiedzieć przedsiębiorcy cały kredyt. Do takiej sytuacji dochodzi, gdy koszty obsługi zadłużenia są wyższe niż osiągany zysk. Zanim podpiszemy umowę, zwróćmy uwagę, czy zawiera ona klauzule, umożliwiające bankowi taki ruch. Nie dotyczy to zobowiązań ze stałym oprocentowaniem.
Od czego zależy wysokość stopy referencyjnej?
Wysokość stopy referencyjnej jest określana przez Radę Polityki Pieniężnej, czyli organ decyzyjny NBP. W jej skład wchodzi prezes Narodowego Banku Polskiego (w roli przewodniczącego) i 9 członków, powoływanych po 3 przez Sejm, Senat i Prezydenta. Członkowie są wybierani spośród specjalistów ds. finansów. Kadencja trwa 6 lat.
Wspomniane pojęcie odgrywa szczególnie ważną rolę dla kredytobiorców, ponieważ wpływa na ratę zobowiązania. W ten sposób możemy też obliczyć wartość pomocy publicznej, udzielanej w postaci pożyczek lub odroczenia terminu płatności.
Co wpływa na wysokość stopy procentowej? Zależy od różnych czynników ekonomicznych. Bank centralny wykorzystuje ten wskaźnik, aby oddziaływać na stopę bezrobocie, inflację i sytuację gospodarczą. To jeden z kluczowych instrumentów polityki monetarnej, który pozwala regulować rynek nieruchomości. Niska stopa referencyjna skłania do zakupu domu lub mieszkania, z kolei wysoka stopa procentowa zniechęca klientów do sfinalizowania transakcji.
Aktualna wysokość referencyjnej stopy procentowej
Od 2015 do 2020 r. referencyjna stopa procentowa NBP cechowała się dużą stabilnością, w związku z tym wiele osób nie zwracało na nią uwagi. Sytuacja zmieniła się w 2021 r., kiedy RPP podjęła decyzję o zacieśnianiu polityki monetarnej. Powinniśmy ją obserwować, zwłaszcza wtedy, gdy zaciągnęliśmy kredyt ze zmiennym oprocentowaniem.
Aktualna stopa referencyjna NBP wynosi 5,75%, Rada Polityka Pieniężnej zdecydowała o utrzymaniu wskaźnika na stałym poziomie. Wspomniany instrument ma pośredni wpływ na transmisję polityki monetarnej do gospodarki. Wysoka stopa referencyjna pomoże zahamować rozwój gospodarczy. RPP może ją obniżyć, żeby ożywić gospodarkę.
