Założenie działalności gospodarczej wymaga spełnienia kilku formalności. Przede wszystkim powinieneś wybrać formę prawną swojej firmy. Należy zaznaczyć, że wpływa to na późniejsze koszty prowadzenia biznesu, proces rejestracji, sposób rozliczenia się z fiskusem i zakres odpowiedzialności. Sprawdź, jaki rodzaj działalności gospodarczej wybrać!
Rodzaje działalności gospodarczych
Zastanawiasz się, jaką formę prawną powinna mieć Twoja firma? Przede wszystkim zastanów się, dlaczego chcesz ją założyć. Zamierzasz przejść z etatu na samozatrudnienie i zajmować się tym, co do tej pory? A może masz pomysł na biznes? Chcesz prowadzić działalność samodzielnie, a może znalazłeś wspólnika/wspólników. Zanim podejmiesz ostateczną decyzję, określ kapitał startowy i wielkość przedsiębiorstwa. Oprócz tego uwzględnij, w jakiej branży planujesz działać. Rodzaje prowadzenia działalności gospodarczej możemy podzielić na trzy kategorie:
- jednoosobowa działalność gospodarcza,
- spółka osobowa,
- spółka kapitałowa.
Przeczytaj także:
Jednoosobowa działalność gospodarcza
Jednoosobowa działalność gospodarcza (JDG) jest zorientowana na osiąganie zysku. Wykonuje się we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Przedsiębiorca może ubiegać się o dofinansowanie ze środków państwowych i unijnych. Dodatkowo ma prawo złożyć wniosek o kredyt dla firm. Właściciel JDG może samodzielnie rozliczać się z ZUS i Urzędem Skarbowym lub skorzystać z pomocy księgowej. Dla początkujących przedsiębiorców państwo przygotowało programy, takie jak Mały ZUS Plus, które zakładają niższe składki na ubezpieczenia społeczne. Przedsiębiorca odprowadza składki ZUS nie tylko za siebie, lecz także za zatrudnionych pracowników.
Taki rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej jest polecana początkującym przedsiębiorcom. Warto ją rozważyć, gdy chcemy prowadzić niewielką firmę i nie mamy potrzeby zatrudniania pracowników. Jednoosobową działalność często zatrudniają freelancerzy, coachowie, konsultanci, czy osoby specjalizujące się w danym obszarze. Przedsiębiorca odpowiada za wszystkie kwestie związane z przyjmowaniem i realizacją zleceń.
Sprawdź też: Jakie są koszty prowadzenia działalności gospodarczej?
Spółka cywilna
Na mocy umowy wspólnicy zobowiązują się do działań zmierzających do osiągnięcia celu gospodarczego. Spółka cywilna ma prostą strukturę, dodatkowo istnieje możliwość podziału odpowiedzialności. Wspólnicy wnoszą wiedzę, umiejętności i zasoby (pieniężne, robocze i rzeczowe), aby działalność gospodarcza przynosiła dochód. Zyski i straty przedsiębiorstwa są dokonywane proporcjonalnie do wniesionych wkładów. Im większa liczba wspólników, tym większa wysokość kapitału zakładowego. Wpływa to na stabilność finansową i wiarygodność firmy, a także możliwość wypracowania zysku.
Spółka cywilna ma prostą strukturę. Do jej założenia nie potrzebujemy kapitału startowego. Z drugiej strony wspólnicy odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki, także po jej likwidacji. Należy zaznaczyć, że nie ma ona osobowości prawnej. Dodatkowo nie przewidziano regulacji prawnych, pomagających rozwiązać konflikty wewnętrzne.
Spółki kapitałowe
Istotą funkcjonowania spółki jest kapitał. Taki rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej zazwyczaj wybierają duże przedsiębiorstwa. Spółki kapitałowe mogą założyć osoby prawne, a reprezentuje ją zarząd lub pełnomocnik wyznaczony uchwałą wspólników. Umowę spółki z.o. można zawrzeć przez Internet (w systemie S24 prowadzonym przez Ministerstwa Sprawiedliwości) lub tradycyjnie – w obecności notariusza. Pierwsze rozwiązanie jest wygodne, należy jednak pamiętać, że nie można wtedy dowolnie modyfikować treści, a jedynie wybrać jeden z wariantów. Jeśli chcemy założyć spółkę przez Internet, musimy wnieść kapitał zakładowy w formie pieniężnej.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka z o.o. to jeden z najpopularniejszych rodzajów działalności gospodarczej w Polsce. Można ją założyć, aby zarządzać holdingiem, prowadzić firmę lub organizację non-profit. Zakłada oddzielenie majątku wspólników od majątku spółki, tym samym nie ponoszą osobistej odpowiedzialności za jej zobowiązania. Procedura założenia spółki nie jest zbyt skomplikowana. Można to zrobić przez Internet lub tradycyjnie – podpisać akt notarialny w obecności notariusza. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 5 tys. zł.
Spółka akcyjna
Ta forma działalności jest polecana przede wszystkim przedsiębiorstwom, charakteryzującym się wysokim zapotrzebowaniem na wyspecjalizowaną wiedzę i kapitał inwestycyjny. Może ją założyć jedna lub więcej osób. Nie może jej natomiast utworzyć spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jeśli miałaby być jedynym akcjonariuszem. Umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Założyciele wybierają, tworzą i zatwierdzają zarząd i radę nadzorczą. Wpis do KRS sprawia, że spółka nabiera osobowości prawnej. Za zobowiązania spółka akcyjna odpowiada całym majątkiem. Kapitał zakładowy wynosi przynajmniej 100 tys. zł.
Prosta spółka akcyjna
PSA jest łatwiej założyć i rozwiązać niż tradycyjną spółkę akcyjną. Taka forma działalności powstała z myślą o młodych firmach, w tym startupach. Może być założona przez jedna lub więcej osób. Nie może utworzyć jej wyłącznie jednoosobowa spółka z o.o. Kapitał akcyjny powinien wynosić przynajmniej 1 zł. Zasady wypłaty dywidendy są mniej skomplikowane niż w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zbycie akcji następuje w dowolnej formie dokumentowej, może się odbyć np. przez e-mail lub komunikator.
Spółki osobowe
Funkcjonowanie spółki osobowej opiera się na współpracy wspólników i wzajemnym zaufaniu. Zakładają ją osoby, które chcą prowadzić przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółka może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, być pozywana i pozywać. Mogą ją uruchomić zarówno osoby fizyczne i prawne, jak i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.
Spółka jawna
Spółka jawna to kolejny popularny rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej. Należy zaznaczyć, że posiada zdolność prawną, jednocześnie nie ma osobowości prawnej. W tym przypadku ważny jest czynnik ludzki, a nie kapitał. To dobre rozwiązanie dla osób, które w przynajmniej początkowej fazie prowadzenia działalności, stawiają na współpracę z innymi przedsiębiorcami. Spółka jawna nie ma kapitału zakładowego, wspólnicy mogą wnieść pracę jako wkład. Do jej założenia potrzebne są przynajmniej dwie osoby.
W nazwie spółki powinno znaleźć się nazwisko przynajmniej jednego wspólnika wraz z oznaczeniem „sp.j” lub „spółka jawna”. Przedsiębiorstwo może zaciągać kredyty, zawierać umowy, zatrudniać pracowników, czy nabywać nieruchomości. Każdy wspólnik ma prawo do reprezentowania spółki. Aby założyć spółkę, należy sporządzić umowę i zarejestrować ją w KRS. Mogą ją utworzyć osoby fizyczne i prawne, a także jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.
Kodeks prawa handlowego reguluje działanie spółki jawnej. Może zostać utworzona przez dowolną liczbę wspólników, którzy mają obowiązek odprowadzać podatek dochodowy od osób fizycznych. Umowa spółki nie musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Przedsiębiorcy mają dużą swobodę w ustalaniu zapisów. Istnieje możliwość skorzystania ze zwolnienia podatkowego.
Zastanawiasz się, czy taki rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej ma jakieś wady? Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania całym majątkiem osobistym. Ponadto muszą oni opłacać składkę zdrowotną. Oprócz tego powinni liczyć się z ryzykiem zapłaty daniny solidarnościowej. To dodatkowy podatek przewidziany dla osób najbogatszych, których roczny dochód przekracza 1 mln złotych.
Spółka partnerska
Wśród możliwych rodzajów prowadzenia działalności gospodarczej znajduje się spółka partnerska. Nie ma osobowości prawnej, ale za to posiada zdolność prawną. Do jej założenia nie jest potrzebny kapitał zakładowy. Może być utworzona przez przedstawicieli wolnego zawodu, którzy chcą ze sobą współpracować. Nazwa spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko przynajmniej jednego partnera wraz z oznaczeniem „i partner/partnerzy” lub „spółka partnerska”, bądź określenie wolnego zawodu.
Składając wniosek do sądu rejestrowego, należy do niego dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia partnerów do wykonywania wolnego zawodu. Mogą ją założyć adwokaci, farmaceuci, brokerzy ubezpieczeniowi, biegli rewidenci, doradcy podatkowi, lekarze, stomatolodzy, pielęgniarki, położne, czy fizjoterapeuci. Takie rozwiązanie jest też przewidziane dla przedstawicieli następujących zawodów: doradca inwestycyjny, weterynarz, makler, rzeczoznawca majątkowy, inżynier budowlany i tłumacz przysięgły.
Spółka komandytowa
Zastanawiasz się, jak zoptymalizować podatki? W takim razie rozważ ten rodzaj prowadzenia działalności gospodarczej. Spółka komandytowa zawiera pewne elementy spółki osobowej i kapitałowej. Do jej założenia potrzebnych jest przynajmniej dwóch wspólnicy, z których jeden pełni funkcję komplementariusza, a drugi – komandytariusza. Pierwszy odpowiada bez ograniczeń za zobowiązania spółki. Komplementariusz reprezentuje firmę i działa na jej rzecz.
Odpowiedzialność komandytariusza jest ograniczona. Mogą ją utworzyć zarówno osoby fizyczne i prawne, jak i spółki osobowe. Umowa spółki wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Powinny się w niej znaleźć następujące elementy:
- nazwa firmy,
- adres siedziby,
- suma komandytowa,
- przedmiot działalności,
- czas trwania spółki (jeśli został określony),
- oznaczenie wkładów wnoszonych przez poszczególnych wspólników wraz z wartością.
Spółka komandytowa może zatrudniać pracowników, zawierać kontrakty handlowe, zaciągać zobowiązania i nabyć prawa (np. własności pojazdów i maszyn). Powstaje z chwilą wpisania jej do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS).
Majątek spółki jest odrębny od majątku wspólników. Jeśli nie zaspokaja on zaspokojenie wierzytelności, majątek komandytariusza nie może zostać objęty egzekucją.
Spółka komandytowo-akcyjna
Należy zaznaczyć, że ma ona zdolność prawną, ale nie ma osobowości prawnej. Spółka komandytowo-akcyjna jest zorientowana na prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą. To najbardziej skomplikowany rodzaj działalności gospodarczej ze wszystkich spółek osobowych. Może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania z chwilą wpisania jej do KRS. Statut spółki powinien przybrać formę aktu notarialnym, w przeciwnym razie zostanie uznany za niezobowiązujący.
Do jej założenia potrzeba przynajmniej dwóch wspólników: akcjonariusza i komplementariusza. Akcjonariusz nie odpowiada majątkiem za zobowiązania spółki, chyba że jest ona firmowana jego nazwiskiem. Kapitał zakładowy powinien wynosić przynajmniej 50 tys. zł. Akcjonariusz nie ma prawa reprezentować interesów spółki, może uczestniczyć w jej zyskach proporcjonalnie do wniesionego wkładu, chyba że umowa stanowi inaczej. Spółka może wyemitować akcje, aby zapewnić sobie zastrzyk energii.
Jaki rodzaj działalności gospodarczej założyć?
Forma prawna firmy określa możliwości i ograniczenia przedsiębiorcy. Dodatkowo wpływa na sposób zarządzania przedsiębiorstwem. Istnieje możliwość zmiany formy prawnej przedsiębiorstwa, ale jest to długotrwały proces. Zanim założymy firmę, zastanówmy się, czy chcesz ją prowadzić samodzielnie, czy razem ze wspólnikami. Sprawdźmy też, jakie są formy opodatkowania działalności gospodarczej.
Założenie jednoosobowej firmy jest bardzo proste. Można to zrobić przez Internet. Wystarczy wejść na stronę biznes.gov.pl i wypełnić wniosek przy pomocy kreatora. Możesz też odwiedzić najbliższy urząd miasta lub gminy. Jednoosobowa działalność gospodarcza nie wymaga dużych nakładów na start. Przy niższych obrotach (do 2 mln euro) nie trzeba prowadzić pełnej księgowości (ksiąg rachunkowych), ani zakładać konta firmowego. Przedsiębiorca może wybrać opodatkowanie w formie ryczałtu, karty podatkowej lub księgi przychodów i rozchodów (uproszczona księgowość).
Prowadzenie działalności gospodarczej nie jest jednak pozbawione wad. Przedsiębiorca musi opłacać składki ZUS, niezależnie od tego, czy osiąga zyski. Ponadto odpowiada majątkiem osobistym za zobowiązania firmy.
Chcesz przetestować pomysł na biznes bez zakładania firmy? W takim przypadku rozważ prowadzenie działalności nierejestrowanej. Pamiętaj, że możesz skorzystać z takiego rozwiązania, jeśli miesięczny przychód nie przekracza 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Osiąganie większych zysków wiąże się z koniecznością złożenia wniosku CEIDG-1 w ciągu 7 dni od daty przekroczenia limitu. Przypominamy, że działalność nieewidencjowana jest przewidziana dla osób, które w ciągu ostatnich 60 miesięcy nie prowadziły firmy.
